Ocena cyklu życia LCA dla wyrobów budowlanych – zrównoważone wyroby budowlane dla zrównoważonego budownictwa

22 Aug 2019

LCA (Life Cycle Assessment) od lat 90-tych XX wieku jest jedną z bardziej rozwijających się metod wykorzystywanych w ocenie technologii, produktów czy usług i ich oddziaływania na środowisko. Metoda ta pozwala na ocenę rzeczywistego wpływu wyrobów, usług, instalacji lub procesów na środowisko i wybór najmniej uciążliwej technologii na wszystkich etapach życia wyrobu, materiału czy procesu.

Kategoriami wpływu na środowisko są między innymi zużycie zasobów naturalnych, zdrowie ludzkie, czy też skutki ekologiczne. W wyniku analizy LCA otrzymuje się profil środowiskowy, który zawiera informacje o poszczególnych etapach życia, jak i informacje o wydajności całego cyklu. Metoda oceny LCA jest powszechnie uznawana zarówno w gałęziach gospodarki, jak i administracji publicznej, co ma przełożenie na powoływanie się w przepisach prawa na cykl życia produktu lub usługi.

Wspólny rynek dla wyrobów budowlanych

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 roku ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające Dyrektywę Rady 89/106/EWG jest w skrócie zwane CPR (od angielskich słów Construction Product Regulation). Weszło ono w życie we wszystkich krajach Unii Europejskiej 1 lipca 2013 roku. Od tej daty wszyscy producenci, importerzy, dystrybutorzy wyrobów budowlanych, jak i ich upoważnieni przedstawiciele, przy wprowadzaniu lub udostępnianiu wyrobów budowlanych na rynku UE, objętych normami zharmonizowanymi, są zobowiązani stosować wymagania Rozporządzenia CPR.

Zrównoważone wyroby budowlane – deklaracja EPD

Zgodnie z Rozporządzeniem CPR, na terenie Unii Europejskiej, obiekty budowlane powinny być projektowane, konstruowane i budowane z wyrobów spełniających wymagania tego rozporządzenia - to jest być oznakowane znakiem CE i posiadać obowiązkową Deklarację Właściwości Użytkowych (DoP). Mogą także posiadać dobrowolną Deklarację Środowiskową Produktu (EPD).

Wprowadzona Rozporządzeniem CPR deklaracja środowiskowa produktu służy przeprowadzeniu oceny zrównoważonego wykorzystania zasobów i wpływu wyrobów i obiektów budowlanych na środowisko.

Deklaracja Środowiskowa Produktu (EPD - Environmental Product Declaration), jest dokumentem szczegółowo opisującym oddziaływanie produktu na środowisko podczas jego całego cyklu życia (LCA). Nie jest to typowy certyfikat, ale świadectwo oceny oddziaływania produktu na środowisko na poszczególnych etapach jego wytwarzania: od pozyskania materiałów, przez etap produkcji, transport, montaż, użytkowanie, aż do utylizacji i recyklingu.

Deklaracje środowiskowe typu III EPD są tworzone w oparciu o wymagania norm ISO 14025 Etykiety i deklaracje środowiskowe typu III oraz EN 15804 Zrównoważoność obiektów budowlanych - Deklaracje środowiskowe wyrobu - Podstawowe zasady kategoryzacji wyrobów budowlanych, po wcześniejszym przeprowadzeniu oceny cyklu życia (LCA) zgodnie z obowiązującymi zasadami kategorii produktów (PCR).

Produkty z deklaracją EPD są wykorzystywane podczas budowy obiektów, dla których uzyskiwane są certyfikaty zrównoważonego budownictwa (systemy DGNB, LEED, BREEAM i inne).

Ocena Cyklu życia (LCA) dla wyrobów budowlanych

Cykl życia to pojęcie powszechnie znane w zakresie określania oddziaływania danego wyrobu lub procesu na środowisko. Ocenę cyklu życia przeprowadza się w oparciu o normy, które opisują zasady i strukturę tej oceny oraz zawierają niezbędne wymagania i procedury. Są to:
- ISO 14040 Zarządzanie środowiskowe - Ocena cyklu życia. Zasady i struktura,
- ISO 14044 Zarządzanie środowiskowe - Ocena cyklu życia - Wymagania i wytyczne,
- ISO/TR 14047 - Zarządzanie środowiskowe - Ocena wpływu cyklu życia.

Zgodnie z tymi normami cykl życia określają kolejne i powiązane ze sobą etapy systemu wyrobu, od pozyskania lub wytworzenia surowca z zasobów naturalnych do ostatecznej likwidacji.

Ocena cyklu życia (LCA - Life Cycle Assessment) polega na zebraniu i ocenie wejść, wyjść oraz potencjalnych wpływów na środowisko systemu wyrobu w okresie jego cyklu życia.

Metoda LCA umożliwia przedstawienie złożonych zależności między wyrobem a środowiskiem z uwzględnieniem wpływu na zdrowie ludzkie, ekosystem oraz wykorzystanie zasobów naturalnych. Zależności te opisane są dla poszczególnych etapów życia np.: wydobycia i przetwarzania surowców mineralnych, procesów wytwarzania (produkcji), dystrybucji, transportu, użytkowania, powtórnego użycia, recyklingu, ostatecznego unieszkodliwienia odpadów. Zagadnienia te mogą być rozpatrywane już na poziomie projektowania wyrobu przyjaznego środowisku.

Dla całego systemu oceny ważne jest: określenie strumieni wejść (np. woda, energia, surowce naturalne) i wyjść (np. emisje do powietrza, odpady), początek i koniec dla poszczególnych procesów, rodzaje przemian zachodzących w tych procesach, wyznaczenie granic systemu oraz zdefiniowanie jednostki funkcjonalnej (np.: 1 MW uzyskanej energii).

Przeprowadzenie oceny cyklu życia (LCA) dla danego produktu wymaga profesjonalnej wiedzy z zakresu danej branży, jak i znajomości zagadnień środowiskowych. Niezbędna jest umiejętność definiowania oddziaływań oraz emisji, a także rzetelne ich obliczanie dla każdego etapu i procesu. Ocena cyklu życia (LCA) jest podstawą do sporządzenia Deklaracji Środowiskowej Produktu (EPD). Więcej informacji na ten temat znajdą Państwo TUTAJ.