Idealna etykieta produktu spożywczego

Opakowanie stanowi przecież pierwszą i główną formę komunikacji z klientem, a nieprawidłowe oznakowanie niesie poważne konsekwencje, nie tylko dla producenta czy podmiotu wprowadzającego produkt na rynek, ale przede wszystkim dla samego konsumenta.

#SGSinPoland #zdrowo&bezpiecznie

 

Jakie zagrożenia wynikają z niepoprawnego znakowania?

Projektując produkt koncentrujemy się m.in na jego innowacyjności, jakości, spełnieniu oczekiwań rynku i aspektach ekonomicznych. A etykieta? Czy wystarczą tu kwestie marketingowe, takie jak dobór szaty graficznej i haseł reklamowych? Owszem są one ważne dla szybkiego wyróżniania produktu na tle innych i przykucia uwagi klienta, ale zdecydowanie nie wystarczą. Etykieta jest podstawowym źródłem informacji przekazywanych klientowi, a informacje te są regulowane prawem tak, aby zapewnić konsumentowi ochronę zdrowia i umożliwić bezpieczne stosowanie środka spożywczego.

Który akt prawny reguluje te kwestie?  

Głównym aktem prawnym dotyczącym etykietowania żywności definiującym ogólne zasady, wymogi i zakresy odpowiedzialności dotyczące informacji na temat żywności, jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011. Mówi ono, że każdemu środkowi spożywczemu przeznaczonemu do dostarczenia konsumentowi finalnemu lub do zakładów żywienia zbiorowego, muszą towarzyszyć informacje na temat żywności zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

Jaka jest poprawna definicja etykiety i etykietowania?

Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem „etykieta” oznacza jakąkolwiek metkę, znak firmowy, znak handlowy, ilustrację lub inny opis pisany, drukowany, tłoczony, odbity lub w inny sposób naniesiony na opakowanie lub pojemnik z żywnością lub załączony do opakowania lub pojemnika z żywnością.

„Etykietowanie” z kolei oznacza wszelkie napisy, dane szczegółowe, znaki handlowe, nazwy marek, ilustracje lub symbole odnoszące się do danego środka spożywczego i umieszczone na wszelkiego rodzaju opakowaniu, dokumencie, ulotce, etykiecie, opasce lub pierścieniu towarzyszącym takiej żywności lub odnoszącym się do niej.

Co powinno znaleźć się w prawidłowo oznakowanym produkcie?

Rozporządzeniem (UE) nr 1169/2011 określa, jakie elementy obowiązkowe powinny znaleźć się w etykietowaniu oraz w jaki sposób powinny zostać umieszczone. Główne elementy wymagane zależnie od przypadku to:

• nazwa żywności;
• wykaz składników;
• składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie powodujące alergie lub reakcje nietolerancji;
• ilość określonych składników lub kategorii składników;
• ilość netto żywności;
• data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia;
• specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia;
• nazwa lub firma i adres podmiotu odpowiedzialnego;
• kraj lub miejsce pochodzenia;
• instrukcja użycia;
• rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu;
• informacja o wartości odżywczej.
  

Podawane informacje muszą być rzetelne, jasne i łatwe do zrozumienia dla konsumenta. Należy również wziąć pod uwagę czytelność informacji, która również jest zdefiniowana.

Kolejnym ważnym aspektem jest niewprowadzanie konsumenta w błąd. W myśl Rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać w błąd, m.in.:

• co do właściwości środka spożywczego;
• przez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których on nie posiada;
• przez sugerowanie, że środek spożywczy ma szczególne właściwości, gdy w rzeczywistości wszystkie podobne środki spożywcze mają takie właściwości;
• przez sugerowanie poprzez wygląd, opis lub prezentacje graficzne, że chodzi o określony środek spożywczy lub składnik, mimo że w rzeczywistości komponent lub składnik naturalnie obecny lub zwykle stosowany w danym środku spożywczym został zastąpiony innym komponentem lub innym składnikiem.
  
  

Kto odpowiada za prawidłową etykietę produktu spożywczego?

Kwestię tę również reguluje Rozporządzenia (UE) nr 1169/2011. Podmiotem prowadzącym przedsiębiorstwo spożywcze odpowiedzialnym za informację na temat żywności jest podmiot, pod którego nazwą lub firmą jest wprowadzany na rynek dany środek spożywczy lub – jeżeli ten podmiot nie prowadzi działalności w Unii – importer danego środka na rynek Unii.

O ile w przypadku, gdy jesteśmy producentem i mamy pełny dostęp do informacji o produkcie, kwestia przygotowania etykiety może być łatwiejsza, tak w przypadku sprowadzania produktu z zagranicy bądź chęci jego eksportowania, możemy napotkać więcej trudności. Najbardziej problematyczną kwestią jest zapewnienie tłumaczenia informacji oraz dostosowania ich do wymogów rynku docelowego. Należy pamiętać, że ze względu na nomenklaturę bezpośrednie tłumaczenie nie gwarantuje zgodności informacji z wymogami prawa i nie zawsze uwzględnia specyfikę danego rynku.

Czy znajomość Rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 wystarcza do zapewnienia prawidłowego oznakowania?

Niestety nie jest to takie proste. Zależnie od rodzaju środka spożywczego konieczne będzie uwzględnienie wymogów dotyczących etykietowania, przewidzianych w szczególnych przepisach unijnych. Wśród wielu można tu wymienić między innymi Rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych czy Rozporządzenia (UE) 1333/2008 w sprawie dodatków do żywności oraz przepisy krajowe jak, np. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z 2015 r. poz. 29 ze zm.).

Czy powinniśmy poddawać weryfikacji jedynie etykiety nowo tworzonych produktów?

Tu również odpowiedź jest negatywna. Trzeba mieć na uwadze, że przepisy prawa się zmieniają. Przykładowo w Rozporządzeniu (UE) 1333/2008 od jego ukazania wprowadzono 95 zmian i 3 sprostowania, ostanie zmiany miały miejsce w grudniu 2020 r. Z kolei Rozporządzenie (WE) nr 110/2008 dotyczące napojów spirytusowych zostało uchylone przez Rozporządzenie (UE) nr 787/2019. Ponadto należy monitorować zmiany w naszym produkcie czy zakładzie oraz specyfikacjach dostawców, gdyż zmiana dostawcy bądź zmiana surowca, może mieć wpływ na konieczność aktualizacji wykazu składników czy deklaracji alergenów.

Co się dzieje, gdy oznakowanie produktu okazuje się błędne?

Zgodnie z Ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, jeżeli w przypadku środka spożywczego niezgodnie z prawdą podano jego nazwę, skład, datę lub miejsce produkcji, termin przydatności do spożycia lub datę minimalnej trwałości albo w inny sposób nieprawidłowo go oznakowano wpływając na jego bezpieczeństwo, jest on środkiem spożywczym zafałszowanym.

Przykłady produktów niewłaściwie oznakowanych

Niestety, takie produkty cały czas się pojawiają zarówno w Polsce jak i na rynkach zagranicznych.

System notyfikacji RASFF:

• Litwa, Krem z orzechów laskowych, etykieta zawierała jednocześnie informacje dotyczące różnych produktów, kremu z orzechów laskowych i kremu karmelowego, różniących się składem i występowaniem alergenów, 05.2021 r.
• Polska, Pizza mrożona, w polskiej wersji językowej użyto określenia „Produkt bezglutenowy” a w składzie produktu zadeklarowano mąkę pszenną, 08.2021
• Litwa, chrupki z komosy ryżowej i jarmużu, w oznakowaniu nie zadeklarowano alergenu (mleka), 09.2021 r.

Rejestr Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

• Mixsełko miks tłuszczowy smarowny, nazwa "Mixsełko" oraz zastosowana szata graficzna wprowadzają w błąd co do właściwości, charakteru i tożsamości produktu - sugerując masło, 09. 2020 r.
• Pączki twarogowe, nazwa środka spożywczego niezgodna z prawdą - do produkcji nie wykorzystano twarogu, 03.2021 r.
• Chałka, w dokumencie zawierającym wykaz składników środka spożywczego nie wymieniono margaryny użytej do produkcji kruszonki, 05.2021 r.
  
  

Jakie konsekwencje wiążą się z błędnymi etykietami?

Błędnie oznakowany produkt może wymagać wycofania z rynku czy ponownego oznakowania, a to wiąże się z utratą czasu i odbiorców, większymi kosztami i utylizacją. Zgodnie z Ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 ten, kto produkuje lub wprowadza do obrotu środek spożywczy zepsuty lub zafałszowany, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ustalając wysokość kary pieniężnej, właściwy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia i zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku spożywczym i wielkość produkcji zakładu.

 

Jednak najważniejszymi konsekwencjami są zagrożenie zdrowia i życia konsumenta i to o nich należy pamiętać w pierwszej kolejności. Nieprawidłowa etykieta wpływa również na negatywny odbiór marki przez konsumenta i powoduje utratę jego zaufania. Czy klient, który poczuł się zagrożony, oszukany czy wprowadzony w błąd, sięgnie po produkt ponownie, czy po inne produkty tej marki i z kim podzieli się swoją opinią?

Prawidłowe oznakowanie środka spożywczego uzyskane dzięki rzetelnej, fachowej weryfikacji jest kluczowym aspektem wprowadzania produktu na rynek. Wpływa pozytywnie na rzetelność firmy i wizerunek marki. Umożliwia swobodny przepływ towarów i eksport produktu na kolejne rynki, a przede wszystkim przyczynia się do bezpieczeństwa produktu i konsumenta.

 

14 września organizujemy bezpłatny webinar na ten temat. Zapraszam w imieniu SGS Polska do udziału wszystkich, którym zależy na dobrej komunikacji ze swoimi klientami!  

 

Dr inż. Agata Pękosławska-Garstka, ekspertka SGS Polska z branży Health & Nutrition

 
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą szkoleń otwartych Akademii SGS

Znakowanie żywności w świetle wymagań rozporządzenia 1169/2011 - przypomnienie podstaw oraz najnowsze wymagania i interpretacje