Badania alergenów w żywności – co trzeba o nich wiedzieć?

Dopiero od 2007 roku obowiązuje wymóg obligujący producentów żywności do znakowania alergenów na etykietach produktów. Jednak rozporządzenie UE o nr 1169/2011 określa dokładny sposób ich znakowania na opakowaniach. Natomiast od grudnia 2014 roku istnieje obowiązek znakowania produktów sformułowaniami jednoznacznymi. Dzięki temu deklaracje zawarte na etykietach są dla nas bardziej czytelne, zrozumiałe a spożywana żywność bezpieczna.

Od grudnia 2021 roku, na podstawie konsensusu między ekspertami Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ustalono listę alergenów, które są priorytetowe na świecie. Ustalono ich maksymalny poziom progowy, który jest bezpieczny dla naszego zdrowia i dokonano przeglądu metod analitycznych ich wykrywania. Ponadto wzięto pod lupę etykietowanie produktów pod kątem obecności alergenów w żywności.

Na podstawie ogłoszonego raportu jednoznacznie oceniono, że ostrzeżenia o zawartości alergenów na etykietach powinny zostać uwzględnione w ramach prawnych z jednoznaczną informacją o zagrożeniu wystąpienia określonego alergenu w danym produkcie. Dzięki tej informacji konsument wiedziałby, czy dla niego ta żywność jest bezpieczna. W przypadku, gdyby dany produkt nie przekraczał ustalonego maksymalnego progu zawartości danego alergenu, nie byłoby potrzeby umieszczania na etykiecie informacji o wystąpieniu „śladowych ilościach danego alergenu”. Dzięki temu konsument nie zostałby wprowadzony w błąd, że ten produkt stanowi dla niego zagrożenie.

Typy alergenów pokarmowych

Komisja Europejska definiuje 14 alergenów pokarmowych (gluten, orzechy, migdał, sezam, jajo, białka mleka, laktoza, siarczyny, soja, ryby, gorczyca, seler, skorupiaki i łubin). Tylko dla dwóch z nich istnieją prawne progi maksymalnych stężeń, powyżej których należy je znakować na etykietach produktów. Natomiast na podstawie dokumentu WHO i FAO z grudnia 2021 roku, 9 alergenów otrzymało zdefiniowane maksymalne progi ich stężeń. Należą do nich:

• orzechy 1 mg/kg
• nerkowce 1 mg/kg
• migdały 1 mg/kg
• orzeszki ziemne 2 mg/kg
• jajko 2 mg/kg
• orzech laskowy 3 mg/kg
• pszenica 5 mg/kg
• ryby 5 mg/kg
• krewetki 200 mg/kg oraz
• gluten 20 mg/kg
• laktoza 10 mg na 100g produktu

Badania alergenów w żywności – dlaczego są tak istotne?

Badania alergenów w żywności, ale i czystości linii produkcyjnych są bardzo ważne dla naszego bezpieczeństwa. Dzięki tym badaniom jesteśmy w stanie wykryć ognisko wystąpienia danego alergenu, ale również zapobiec groźnym konsekwencjom dla życia i zdrowia konsumentów. Nawet spożycie jego niewielkiej ilości po przekroczeniu maksymalnego progu dopuszczalnej zawartości alergenu, np. glutenu, może doprowadzić w organizmie do anemii, niepłodności, osteoporozy, schorzeń neurologicznych, psychiatrycznych (np. depresji) oraz rozwoju innych chorób autoimmunologicznych i nowotworów.

Bardzo ważna jest również kontrola linii produkcyjnej, aby nie doprowadzić do zanieczyszczenia np. glutenem wyrobów bezglutenowych w trakcie procesów produkcyjnych. Powinno się po każdym myciu, dezynfekcji m.in. taśmy produkcyjnej lub innego kluczowego miejsca na hali produkcyjnej, wykonać analizę poziomu czystości.

Laboratorium badania żywności SGS Polska – usługi w zakresie badań alergenów

Nasze laboratorium badania żywności SGS Polska jest w stanie oznaczyć w/w alergeny i ocenić, czy przebadane produkty są bezpieczne dla konsumenta. Prowadzimy badania nad alergenami od 2015 roku. Laboratorium SGS Polska wykonuje badanie żywności, wymazów z linii produkcyjnych, popłuczyn. W celu potwierdzenia jakości wykonywanych badań Laboratorium SGS Polska bierze udział w badaniach biegłości PT.

Od 2021 roku dołączyliśmy do grupy laboratoriów, które posiadają akredytację na analizę zawartości glutenu oficjalną metodą R5-Mendeza testem RIDASCREEN Gliadin. Jest to test immunoenzymatyczny do ilościowego oznaczania prolamin z pszenicy (gliadyna), żyta (sekalina) i jęczmienia (hordeina) w próbkach żywności deklarowanej jako bezglutenowa. Test RIDASCREEN otrzymał status oficjalnej metody badawczej AOAC-OMA oraz AACCI i jest także rekomendowana przez Codex Alimentarius (Kodeks Żywnościowy).

Laboratorium badania żywności SGS Polska wykonuje analizę za pośrednictwem techniki ELISA. Metodę PCR bardzo rzadko stosuje się w badaniach żywności celem oznaczenia alergenów pokarmowych. Najczęściej jest stosowana wtedy, gdy występuje brak odpowiedniego przeciwciała dla antygenu alergennego. Technika PCR bada DNA, a nie faktyczny czynnik alergenny, jakim jest białko. Nazywana jest więc tutaj metodą pośrednią. Ponieważ DNA jest stabilniejsze termicznie od białek, zdarza się często, że stosując technikę PCR uzyskuje się wynik fałszywie dodatni. Ilościowe określanie stężenia alergenów techniką PCR jest niemożliwe lub obarczone dużą niepewnością. Ponadto WHO wskazuje w swoim piśmie z 2008 roku technikę ELISA jako technikę pierwszego wyboru dla glutenu.

Laboratorium SGS Polska, z uwagi na wieloletnie doświadczenie w tej dziedzinie, świadczy usługi, które są niezwykle pomocne dla producentów działających na rynku żywnościowym. Zapraszamy do skorzystania z oferty badań alergenów w żywności prowadzonych w naszej placówce.

Marcin Gruza, ekspert z branży Health & Nutrition w SGS Polska