Dwutlenek tytanu - szkodliwy czy nie?

10 Oct 2022

Każdy z nas ma swoje ulubione słodycze. Jednak nie każdy wie, że w składzie wielu z nich jeszcze do niedawna można było znaleźć niebezpieczny dla zdrowia dwutlenek tytanu. Na szczęście jego stosowanie od 7 sierpnia 2022 r. jest niedozwolone. Dlaczego tak się stało? Dowiecie się z lektury tego artykułu.

Co to jest dwutlenek tytanu?

Dwutlenek tytanu, inaczej biel tytanowa, to barwnik spożywczy o symbolu E171, którego funkcją technologiczną jest zwiększenie atrakcyjności wizualnej żywności oraz nadanie jej białego koloru. Ma właściwości rozjaśniające i wybielające.

Dwutlenek tytanu — w jakich produktach go znajdziemy?

Dwutlenek tytanu jest często stosowany w różnych kategoriach żywności, w tym w:

produktach piekarniczych,
zupach,
sosach,
sałatkach,
pastach do kanapek,
suplementach diety.

Stosuje się go również w wyrobach cukierniczych, szczególnie tych zabarwionych na biało, np.: w gumach do żucia, wyrobach z białą polewą (w tym w lukrze do ciast). Jest również powszechnie używany w produkcji kosmetyków (podkłady, cienie do powiek, kremy, w tym w kremach z filtrem – związek ten chroni przed promieniowaniem UVA i UVB), leków, farb i produktów higieny osobistej.

Dwutlenek tytanu — szkodliwy czy nie? – opinia EFSA

Analizując wszystkie dane i badania naukowe, eksperci EFSA ds. dodatków do żywności i aromatów (FAF) stwierdzili, że dwutlenek tytanu nie może być uważany za bezpieczny. Wszystko dlatego, że dwutlenek tytanu (E 171) stosowany jest często w postaci nanocząsteczek (poniżej 100 nanometrów), a, jak wykazały badania, nanocząsteczki dwutlenku tytanu mogą stanowić do 50% wszystkich cząsteczek TiO₂ w żywności. Warto zaznaczyć, że im mniejszych rozmiarów jest cząsteczka dwutlenku tytanu, tym łatwiej jest absorbowana przez organizm człowieka. Co za tym idzie, tym większy może mieć na niego wpływ. To może powodować obawy związane z genotoksycznością.

Co to właściwie jest genotoksyczność?

Genotoksyczność jest to zdolność substancji chemicznej do uszkadzania DNA, czyli materiału genetycznego komórek. Genotoksyczność może prowadzić do skutków rakotwórczych. Na podstawie nowych danych i metod badawczych eksperci EFSA nie byli w stanie wykluczyć obaw o genotoksyczność TiO₂, w związku z czym nie mogli ustalić bezpiecznego poziomu dziennego spożycia dwutlenku tytanu.

Regulacje prawne

W maju 2021 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opublikował opinię, w której stwierdził, że dwutlenek tytanu nie może być dłużej uznawany za bezpieczny jako dodatek do żywności. Na podstawie tej opinii Komisja Europejska i państwa członkowskie zgodziły się na usunięcie wszystkich zastosowań dwutlenku tytanu jako dodatku do żywności.

Dnia 14 stycznia 2022 roku na mocy Rozporządzenia Komisji (UE) 2022/63 zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do dodatku do żywności dwutlenku tytanu (E171) - stosowanie dwutlenku tytanu w żywności zostało zabronione. Wyjątkiem od tej zasady są jedynie pewne produkty lecznicze.

Rozporządzenie to weszło w życie 7 lutego 2022 roku. W Rozporządzeniu zawarto jednak sześciomiesięczny okres przejściowy, aby dać przedsiębiorstwom spożywczym czas na stopniowe wycofanie się ze stosowania tego dodatku do żywności i zmianę składu produktów przy użyciu odpowiednich zamienników. Okres ten zakończył się w dniu 7 sierpnia 2022 r.

Dwutlenek tytanu w produktach spożywczych, które zostały zgodnie z prawem wprowadzone na rynek UE przed dniem 7 sierpnia 2022 r., może pozostać na rynku do czasu upływu daty minimalnej trwałości lub daty przydatności do spożycia. Natomiast żywność wyprodukowana lub wprowadzona do obrotu po 7. sierpnia 2022 r. nie może zawierać dwutlenku tytanu.

Zakaz stosowania dwutlenku tytanu obowiązuje w każdym państwie członkowskim UE oraz w Irlandii Północnej. Niektóre państwa, takie jak Wielka Brytania (z wyłączeniem Irlandii Północnej), nadal zezwalają na stosowanie dwutlenku tytanu.

Wszystkie przedsiębiorstwa spożywcze stosujące obecnie dwutlenek tytanu jako dodatek do żywności są prawnie zobowiązane do spełnienia wymogów Rozporządzenia (UE) 2022/63, zakazującego stosowania dwutlenku tytanu.

Zapraszamy do kontaktu z Laboratorium Badań Żywności SGS Polska, które ma możliwości analityczne w zakresie wykrywania, analizy i oznaczenia obecności dodatków spożywczych, w tym barwników w żywności. Dysponujemy sprzętem i wiedzą wymaganą do wykonywania badań na obecność dodatków spożywczych. Nasze laboratoria posiadają akredytację ISO 17025.

Sylwia Bocian, ekspertka SGS Polska w branży Health & Nutrition

Bibliografia:

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2022/63 z dnia 14 stycznia 2022 r. zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do dodatku do żywności ditlenek tytanu (E 171) (Publications Office (europa.eu))
European Food Safety Authority, 6 May 2021, Titanium dioxide: E171 no longer considered safe when used as a food additive
Food Safety Authority of Ireland, 15 July 2022, Titanium Dioxide is No Longer Authorised as a Food Additive in the EU from 7 August 2022 (Titanium Dioxide is no longer authorised as a food additive in the EU from 7 August 2022 (fsai.ie))