Sprzężony kwas linolowy CLA a wpływ na zdrowie

Znaczenie tłuszczu pokarmowego

Tłuszcze pokarmowe dostarczają przede wszystkim energii, niezbędnej do prawidłowego rozwoju organizmu oraz utrzymania funkcji życiowych, wpływając na zdrowie człowieka również poprzez działanie poszczególnych kwasów tłuszczowych. To oddziaływanie może być bardzo zróżnicowane i zależne od rodzaju spożywanych tłuszczy.

Kwasy tłuszczowe najczęściej dzieli się na kwasy tłuszczowe nasycone (SFA), jednonienasycone (MUFA) oraz wielonienasycone (PUFA). SFA najczęściej występują w produktach pochodzenia zwierzęcego oraz w produktach wysoko przetworzonych, takich jak chipsy, krakersy, wyroby cukiernicze. Produktami roślinnymi, w których znajdziemy nasycone kwasy tłuszczowe, są olej palmowy oraz kokosowy.

Nasycone kwasy tłuszczowe – dlaczego należy ograniczać?

Zbyt wysokie spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych oraz żywności bogatej w cukry, jak również brak aktywności fizycznej, mogą powodować podwyższone ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego. Jednak należy wziąć pod uwagę, że nie tylko samo spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, a profil kwasów tłuszczowych danego tłuszczu oraz wzajemne proporcje SFA, MUFA i PUFA i całkowita zawartość tłuszczu w diecie będą wpływać na ryzyko zachorowalności.

Nasycone kwasy tłuszczowe o najsilniejszym działaniu miażdzycogennym to kwas laurynowy (C12:0), mirystynowy (C14:0) oraz palmitynowy (C16:0), mogą one powodować wzrost stężenia cholesterolu frakcji LDL oraz cholesterolu całkowitego. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) a szczególnie długołańcuchowe wywierają pozytywny wpływ na zdrowie człowieka, zmniejszając stany zapalne organizmu, obniżając ciśnienie tętnicze, zmniejszając stężenie trójglicerydów we krwi oraz cholesterolu ogółem.

Źródła i znaczenie CLA

Do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) zaliczamy między innymi izomery kwasu linolowego o sprzężonym układzie podwójnych wiązań (CLA). W tłuszczu mlecznym i mięsie przeżuwaczy zidentyfikowano 18 różnych izomerów CLA. Mleko (tłuszcz mleczny) jest najbogatszym, naturalnym źródłem CLA w naszej diecie i zawiera około 4,5 mg CLA/g tłuszczu. Izomery kwasu linolowego znajdziemy również w mięsie np. wołowinie

Wśród tych izomerów najbardziej biologicznie aktywnymi, o wielu prozdrowotnych właściwościach oraz występującymi najliczniej w tej grupie kwasów są izomery cis-9, trans-11 oraz trans-10, cis-12 lub ich mieszanina. Izomery kwasu linolowego są szczególne charakterystyczne dla tłuszczu mlecznego, jednak ich zawartość w mleku zależy od sposobu żywienia zwierząt, która jest z kolei zależna od pory roku.

Za początkowe źródło CLA, uważa się bakteryjne procesy bakterii Butyrivibrio fibrisolvens, bytujące w żwaczach zwierząt przeżuwających, w wyniku których wytwarzane są izomery, transoirtiwane wraz z krwią do tkanki tłuszczowej i mleka. Skoniungowane dieny kwasu linolowego mogą powstawać również z kwasu wakcenowego w tkankach zwierząt.

Kwas linolowy w diecie

CLA na skalę przemysłową otrzymywany jest przez rafinację oleju słonecznikowego. Izomery kwasu linolowego (CLA) mogą hamować rozwój zespołu miażdżycowego, osteoporozy, wpływają pozytywnie na układ odpornościowy oraz mogą hamować rozwój nowotworów. Wykazano, że CLA może być jednym z najsilniejszych naturalnie występujących związków przeciwnowotworowych.

Dobrze zapowiadające się właściwości prozdrowotne kwasu CLA zachęcają badaczy do dalszych analiz nad nim. W badaniach na gryzoniach stwierdzono, że CLA może być odpowiedzialny za wzrost poziomu białek i tym samym przyczyniać się do wzrostu masy mięśniowej ciała. Wykazano też, że CLA uczestniczy w hamowaniu odkładania się tłuszczu przy równoczesnym wzroście beztłuszczowej masy ciała.

Laboratorium żywności SGS Polska

Zapraszamy do kontaktu z Laboratorium Badań Żywności SGS Polska, które ma możliwości analityczne w zakresie wykrywania, analizy i oznaczenia obecności kwasów tłuszczowych (w tym omega-3 i omega-6), obecności metali ciężkich (w tym rtęci w żywności, pestycydów dioksyn, związków PCB oraz zanieczyszczeń mikrobiologicznych). Dysponujemy sprzętem i wiedzą wymaganą do wykonywania powyższych badań. Nasze laboratoria posiadają akredytację ISO 17025.

Kinga Bąkowska, ekspertka SGS Polska w branży Health & Nutrition

Bibliografia:

Białek A., Tokarz A.: Sprzężone dieny kwasu linolowego jako potencjalny czynnik prewencyjny w profilaktyce nowotworów piersi. Postepy Hig. Med. Dosw. 2013, 67, 6-14.

Czochralska-Duszyńska A., Grabańska K., Mądry E., BogdańskiP.: Sprzężone kwasy linolowe w terapii wybranych jednostek chorobowych — fakty i kontrowersje. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, 6, 1, 25–30

Janczy A.: Sprzężony kwas linolowy cis-9, trans-11 CLA a zmiany miażdżycowe. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni 2012, 73,5 – 15.

Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J.: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH, 2020.Kołodziejczyk M., Bułdak Ł., Okopień B.: Wielonienasycone kwasy tłuszczowe w redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego. Pediatr. Med. Rodz. 2021, 17, 1, 27–35

Larsen TM ,Toubro S, Astrup A. Efficacy and safety of dietary supplements containing CLA for the treatment of obesity: Evidence from animal and human studies. J Lipid Res 2003, 44, 2234-2241.

Luz Fernandez M., West K.L.: Mechanisms by which Dietary Fatty Acids Modulate Plasma Lipids. J. Nutr. 2005, 135, 2075–2078

Paszczyk B: Skład kwasów tłuszczowych, udział CLA oraz izomerów trans C18:1 i C18:2 w serach z produkcji ekologicznej. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. 2015, XLVIII, 4, 615 – 621

Wolańska D., Kłosiewicz-Latoszek L.: Struktura spożycia kwasów tłuszczowych a profil lipidowy u osób z nadwagą i otyłością. Rocz. Panstw. Zakl. Hig. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny Instytut Żywności i Żywienia 2012, 63, 2, 155.