Czego szukasz?

Wodoprzepuszczalność gruntu i jej rola w ocenie zanieczyszczenia powierzchni ziemi

17 Jan 2023

Wodoprzepuszczalność jest to zdolność gruntu do przepuszczania wody. Na poziom przepuszczalności wody przez grunt mają wpływ takie czynniki jak porowatość, uziarnienie gruntu, skład mineralny gruntu oraz temperatura wody. Wodoprzepuszczalność gleby i ziemi określa się wartością współczynnika filtracji, który wyrażany jest w jednostkach prędkości [m/s, m/d].

Najlepszą wodoprzepuszczalnością cechują się rumosze, żwiry, otoczaki, dobrą piaski różnoziarniste i gruboziarniste, średnią piaski drobnoziarniste, słabą piaski pylaste, pyły, a praktycznie za nieprzepuszczalne uznaje się gliny, gliny zwięzłe i iły.

Wodoprzepuszczalność to parametr, który jest niezwykle istotny z punktu widzenia oceny stopnia zanieczyszczenia gruntu. Wynika to z faktu, że rozprzestrzenianie się (transport) substancji (w tym zanieczyszczeń) w środowisku gruntowym powodowany jest głównie transportem wody. Stąd prosta zależność, że im niższy współczynnik wodoprzepuszczalności gruntu, tym mniejsze ryzyko rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.

Warto zaznaczyć, że mowa tutaj o różnicy w przesączaniu się w głąb gruntu na drodze, wynoszącej 1 cm w czasie od kilku minut w przypadku gruntów dobrze przepuszczalnych, nawet do dziesiątek czy setek lat w przypadku gruntów bardzo słabo przepuszczalnych. Żeby lepiej to zobrazować wyobraźmy sobie prędkość przesączania wody przez żwir = 30mm/sekundę oraz przez ił = 3mm/dobę.

Wodoprzepuszczalność, a przepisy prawa

Wodoprzepuszczalność jest kluczowym parametrem określonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz.U. 2016 ?poz. 1395). Dopuszczalne zawartości substancji powodujących ryzyko wymienionych w Rozporządzeniu, dla głębokości przekraczającej 0,25 m p.p.t. dla wszystkich grup gruntów określone są z uwzględnieniem wodoprzepuszczalności gleby i ziemi. Wartością graniczną jest k = 1,0·10-7 m/s.

W gruntach cechujących się dobrą wodoprzepuszczalnością (k ≥ 1,0·10-7 m/s), substancje takie jak metale ciężkie, węglowodory czy pestycydy mogą występować w dopuszczalnie znacznie mniejszej ilości (mg/kg s.m.) niż w gruntach które są słabo przepuszczalne (k < 1,0·10-7 m/s). Różnice w wartościach dopuszczalnych określonych w Rozporządzeniu mogą być nawet kilkudziesięciokrotne! Dlatego tak ważne jest prawidłowe oznaczenie tego parametru.

Dlaczego wodoprzepuszczalność ma praktyczne znaczenie?

Jako przykład z życia warto podać działalność przemysłową na terenach Zakładów Chemicznych Tarnowskie Góry. Odpady z produkcji przez ponad 70 lat lokowano na zwałowiskach wokół zakładu, bez wykonania jakichkolwiek urządzeń zabezpieczających środowisko. Problem zanieczyszczenia środowiska w rejonie oddziaływania Zakładów Chemicznych zdiagnozowano w latach 90. XX wieku i oceniono jako bardzo duże. Same zakłady wpisano na krajową listę największych trucicieli.

Odpady poprodukcyjne w ilości ok. 1,2 mln m3 były składowane na niezabezpieczonym gruncie, powodując przenikanie toksycznych substancji (boru, baru, strontu, arsenu, miedzi, cynku) do gleby, wód powierzchniowych i podziemnych. Stworzyło to bezpośrednie zagrożenie dla Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Gliwice, stanowiącego rezerwuar wody pitnej dla ok. 600 tys. mieszkańców województwa śląskiego. Prowadzony na bieżąco monitoring jakości wód podziemnych pozwala na sprawowanie nadzoru nad jakością wody kierowanej do mieszkańców Tarnowskich Gór. Poza badaniami jakości wód podziemnych, prowadzonymi przez Zakłady Chemiczne w ramach monitoringu, nadzór nad jakością wody sprawują przedsiębiorstwa wodociągowe i inspekcja sanitarna.

Badania zanieczyszczeń gruntu - po co badać wodoprzepuszczalność?

Wodoprzepuszczalność należy badać, aby:

  • Dokonać oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi,
  • Obliczyć wydajność projektowanych studni głębinowych,
  • Określić parametry w budownictwie drogowym (sączki, podsypka),
  • Obniżyć zwierciadło wód gruntowych,
  • Wyliczyć parametry projektowanego zbiornika wodnego,
  • Możliwe było projektowanie i budowa składowisk odpadów (bardzo niska przepuszczalność – warstwy izolacyjne)
  • Uzyskać informacje dotyczące możliwości rozsączania wód opadowych. Ma to na celu opracowanie koncepcji zagospodarowania wód opadowych lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Badania zanieczyszczenia gruntu: badania wodoprzepuszczalności gruntu w SGS Polska

Jako akredytowane laboratorium oferujemy akredytowane badania zanieczyszczeń gruntu i gleby.

Laboratorium środowiskowe SGS Polska specjalizuje się w oznaczeniu wodoprzepuszczalności próbek gruntów spoistych w zakresie (1,0·10-10 – 1,0·10-5) m/s metodą spadków hydraulicznych oraz gruntów niespoistych w zakresie (1,0·10-5 – 1,0·10-2) z obliczeń na podstawie krzywej uziarnienia (wzór USBSC).

Chętnie odpowiemy na każde pytanie.

Zapraszamy do kontaktu: pl.envi@sgs.com lub przez formularz kontaktowy.

 

Piotr Skuza, ekspert branży Industries&Environment SGS Polska 

Skontaktuj się z nami

  • SGS Poland Sp. z o.o.

Al. Jerozolimskie 146A,

, 02-305,

Warszawa,

Polska