Aflatoksyny to metabolity wtórne grzyba pleśniowego, głównie Aspergillus flavus. Najczęściej występujące aflatoksyny to formy B1, B2, G1, G2, M1 oraz M2. Grupa ta należy do mykotoksyn – toksycznych substancji chemicznych. Spożywanie żywności skażonej pleśnią, ma negatywny wpływ na zdrowie nasze, jak i zwierząt. Obniża ona wartość odżywczą produktów spożywczych. Odpowiada także za rozwój i stymulowanie reakcji alergicznych i niektórych nowotworów.
Produktami najbardziej podatnymi na aflatoksyny są:
- kukurydza,
- orzechy ziemne,
- nasiona bawełny,
- orzechy brazylijskie,
- pistacje,
- przyprawy.
Aflatoksyny można zazwyczaj znaleźć w źle przechowywanej żywności, importowanej z krajów tropikalnych. Sprowadzane produkty spożywcze powinny być stale badane, aby sprawdzić, czy nie znajdują się w nich mykotoksyny. Badanie aflatoksyn można przeprowadzić w akredytowanym laboratorium.
Aflatoksyny – czy aż tak niebezpieczne?
Aflatoksyny są silnie trujące — nawet w małej ilości mogą powodować śmierć wielu gatunków zwierząt. Przykładem może być zatrucie w 1960 r. ponad 100 000 indyków na farmach w Anglii, z powodu spożycia przez nie paszy z dodatkiem śruty z orzechów ziemnych, skażonych tymi związkami.
Aflatoksyna B1 jest najsilniejszym kancerogenem chemicznym, który do tej pory poznano. Związki te powodują zmniejszenie przyrostu masy drobiu, trzody czy bydła. Są szczególnie niebezpieczne dla młodych zwierząt, ponieważ mają działanie teratogeniczne i mutagenne. Mogą też powodować problemy z płodnością.
Zdarza się, że toksyny kumulują się w tkankach zwierząt i ludzi przez całe życie, powodując przewlekłe zatrucia. Początkowo mogą one nie być kojarzone ze spożyciem skażonej żywności, ale po przekroczeniu pewnego poziomu toksyn w organizmie są w stanie, uszkodzić różne organy, takie jak wątrobę, nerki czy serce i układ krwionośny, a nawet doprowadzić do śmierci. Ponadto, grzyby mogą również wywoływać różnego rodzaju alergie.
Zatem, jeśli podejrzewamy, że produkt jest skażony, należy wyrzucić go w całości (aflatoksyny, choć niewidoczne, znajdują się w całym produkcie).
Aflatoksyny — badanie — dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń aflatoksyną B1
Według rozporządzenia Komisji ( WE) nr 1881/2006 z dnia 19.12.2006 r dopuszczalna górna granica zawartości aflatoksyny B1 w zbożach i produktach z nich otrzymywanych wynosi 2,0 μg·kg, w przypadku kukurydzy 5,0 μg·kg. W przypadku orzechów i suszonych owoców wartość ta oscyluje między 2,0 a 8,0 μg·kg w zależności od produktu.
W celu wykrycia tych tosyn lub sprawdzenia ich poziomu w produktach spożywczych można przeprowadzić badanie na aflatoksyny, a także na inne rodzaje mykotoksyn w akredytowanym Laboratorium SGS Polska.
Patrycja Cechowska, ekspertka SGS Polska w branży Natural Resources
Bibliografia:
- Wróbel B., Zagrożenia zwierząt i ludzi toksynami grzybów pleśniowych zawartych w paszach i żywności, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 2014 (VII-IX), 159-176
- Kowalska A., Walkiewicz K., Kozieł P., Muc-Wierzgoń M., Aflatoksyny – charakterystyka i wpływ na zdrowie człowieka, Postępy Hig Med. Dosw (online), 2017,71,315-327
- Pokrzywa P., Cieślik E., Topolska K., Ocena zawartości mikotoksyn w wybranych produktach spożywczych, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007,3 (52), 139-146
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/aflatoksyny-w-zywnosci-a-rak-watroby
Al. Jerozolimskie 146A,
, 02-305,
Warszawa,
Polska